پسته یار | فروشگاه آنلاین محصولات باغبانی و کشاورزی
نویسنده: مهندس لالائیان، کارشناس ارشد حشره شناسی 
سرخشکیدگی درختان پسته
در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات اقلیم، کاهش کمیت و کیفیت آب آبیاری و همچنین ضعف تغذیه درخت پسته و خاک رو به افزایش است. به گونه ای که کمتر باغی را می‌توان مشاهده نمود که آلوده به این بیماری نباشد.
عامل اصلی سرخشکیدگی درختان پسته
در کل هر چه درخت پسته ضعیف‌تر باشد و تنش‌های محیطی، آبی و غذایی بیشتری را تحمل کند مقاومت آن در برابر بیماری کمتر شده و سرعت انتشار بیماری در آن افزایش می‌یابد.
نشانه‌های بیماری سرخشکیدگی درختان پسته
ابتدا سرشاخه‌های پسته به رنگ قرمز در می‌آید، کم‌کم در این شاخه‌ها لکه‌های سیاه رنگ کوچک مشاهده می‌شوند و به تدریج این لکه‌ها وسیع‌تر شده، به‌صورت شانکر و به‌صورت بدشکل در می‌آید و در نهایت شاخه پوست پوست شده و مانع انتقال موادغذایی به سرشاخه شده و سر شاخه خشک می‌گردد.
چون معمولا شاخه‌ها از بالا به پایین (سرشاخه تا قاعده شاخه) خشک می‌شوند به آن سرخشکیدگی می‌گویند. اگر این بیماری درمان و کنترل نشود خشک‌شدن شاخه‌ها از سر شاخه‌ها و بالای درخت آغاز گشته و تا تنه درخت ادامه می‌یابد و در نهایت فقط یک تنه ضعیف و خشک باقی می‌ماند.
در مجموع دو عامل در بروز و گسترش سرخشکیدگی اثر زیادی دارند:
- عامل اول عوامل غیرزنده مثل گرما، کم آبی، تابش خورشید، شوری آب و کمبود مواد غذایی
- عامل دوم عوامل زنده مثل قارچ‌ها و باکتری‌ها
عوامل موثر در افزایش بیماری سرخشکیدگی درختان پسته
عوامل زیادی در افزایش عارضه سرخشکیدگی درختان پسته نقش دارند. در زیر مهم‌ترین آن‌ها را مشاهده می‌کنید:
- کم آبی
- کاهش کیفیت آب و بالا رفتن میزان سدیم و منیزیوم در آب آبیاری (بالا رفتن نسبت جذب سدیم یا SAR)
- کاشت ارقام حساس مثل کله قوچی و فندقی (اوحدی) و یا استفاده از پیوندک این ارقام روی پایه
- ضعف مواد غذایی به خصوص کمبود پتاسیم، کلسیم، مس، روی، سیلیس و …
- بروز تنش‌های محیطی مثل آبیاری منظم و بالا رفتن دمای هوا به خصوص در فصل گرم تابستان
- استفاده از کودهای حاوی ازت مثل اوره یا سولفات آمونیوم بیشتر از حد مجاز
- عدم رعایت بهداشت باغ و استفاده از ابزارآلات آلوده مثل قیچی و اره که باعث انتشار آلودگی و بیماری از درختی به درخت دیگر می‌گردند.
زمان فعالیت قارچ عامل سرخشکیدگی
فعالیت این قارچ‌ها در ماههای گرم سال مثل تیر و مرداد بیشتر می‌شود. در این ماه‌ها با تغذیه مناسب مثل سیلیکات پتاسیم و سیلیس و روی می‌توان خسارت را به شدت کنترل کرد و کاهش داد.
در ماههای سرد سال قارچ‌های عامل بیماری در کانون‌های بیماری به صورت غیرفعال باقی می‌مانند. به همین دلیل یکی از بهترین راههای درمان و کنترل این بیماری استفاده از قارچکش مناسب در ماههای سرد سال مثل پاییز و زمستان است که به کنترل این بیمای کمک فوق‌العاده ای می‌نماید.
علت تشدید بیماری سرخشکیدگی
حرارت و آفتاب‌سوختگی در ماههای گرم سال میتواند شرایط را برای بروز و گسترش بیماری افزایش دهد. برای کاهش خسارت آفتاب شدید در تابستان استفاده از کودهای حاوی سیلیس و روی با افزایش سطح برگ و تقویت پوست تنه به کاهش خسارت گرما کمک می‌نماید.
اهمیت ماده کودی روی و سیلیس
پیشنهاد می‌شود برای تامین روی از کودهایی مثل سولفات روی یا کلات روی به صورت آب‌آبیاری و برای تامین سیلیس از سیلیکات پتاسیم مایع به صورت محلولپاشی استفاده گردد.
محل اصلی خسارت سرخشکیدگی
طبق مشاهده‌های صورت گرفته قسمت بالای شاخه که در معرض مستقیم و شدید آفتاب و دمای بالا است نسبت به قسمت سایه و زیرین زودتر پژمرده و خشک می‌شود.
نکته مهم: بیماری سرخشکیدگی در باغاتی که ریزبرگی یا ریزش برگ دارند بیشتر مشاهده می‌شود اینجاست که تغذیه مناسب با کودهای حاوی روی با افزایش میزان برگ و سطح برگ و جلوگیری از ریزش برگ به خوبی مقاومت پسته را در برابر این بیماری افزایش می‌دهد.
مدیریت و کنترل بیماری سرخشکیدگی پسته
برای مدیریت و مبارزه با این بیماری می‌توانید از راههای زیر استفاده کنید:
جلوگیری از بروز تنش‌های آبی و غذایی با مدیریت صحیح آبیاری و کوددهی
درست است که درخت پسته به کم‌آبی و شوری آب تا حدی مقاوم است اما بالا رفتن مدار آبیاری به همراه کم‌آبی و همچنین شور شدن آب به همراه افزایش میزان سدیم و به خصوص منیزیوم در آب نسبت به کلسیم به افزایش شدت بیماری می انجامد.
انتخاب ارقام مقاوم
یکی از بهترین راه‌ها برای پیشگیری و درمان بیماری در گیاهان استفاده از ارقام مقاوم می‌باشد.
ارقام حساس پسته به سرخشکیدگی
همانطور که گفتیم ارقام کله قوچی و اوحدی (فندقی) ارقام حساسی هستند و شاهد افرایش روزافزون بیماری سرخشکیدگی پسته در این درختان هستیم چه بسا بسیاری از باغداران مبادرت به تعویض رقم می‌نمایند.
ارقام مقاوم پسته به سرخشکیدگی
بنابراین در مناطقی که آب و خاک شور و کم است و هوا گرم می‌باشد توصیه می‌شود ارقام مقاوم مثل رقم سفید پسته، احمدآقایی، اکبری و عباسعلی کاشته شوند چرا که ارقام یاد شده (ارقام بادامی) مقاومت بسیار بیشتری نسبت به این بیماری دارند.
برقراری تعادل مواد غذایی
با استفاده از کودهای حاوی سیلیسیوم، پتاسیم، روی، کلسیم کمک شایانی به افزایش مقاومت و کاهش بیماری می‌نماید.
مبارزه شیمیایی با بیماری سرخشکیدگی پسته
برای مبارزه شیمیایی می توانیم با قارچکش- باکتری‌کش بردو به نسبت 7 تا 15 کیلو در هزار لیتر آب بسته به میزان بیماری دو مرتبه: یک بار در آبان ماه بعد از ریزش برگ‌ها و مرتبه دوم بعد از هرس در اسفند ماه به درمان بیماری کمک می‌نماید.
هرس
شاخه های آلوده از 10 سانتیمتر پایین‌تر از آلودگی قطع شوند و با بردو غلیظ یا چسب هرس پانسمان شوند.
در نظر داشته باشید که ضدعفونی وسایل هرس از درخت آلوده به درخت سالم با بردو رقیق یا وایتکس 10 درصد انجام می‌شود.
نحوه ضدعفونی ابزار هرس
انتشار آلودگی از درختان آلوده به درختان سالم به راحتی صورت می‌گیرد و یکی از راههای اصلی گسترش بیماری می‌باشد. پس توصیه می‌گردد از درختی به درخت دیگر ابزار هرس از قبیل قیچی و اره ضدعفونی گردند.
برای ضدعفونی ابزار هرس می‌توانید از محلول وایتکس 10% استفاده کنید یعنی یک لیوان وایتکس و نه لیوان آب در سطل ریخته و به راحتی از درختی به درخت دیگر کافیست 3 ثانیه ابزار هرس را داخل این مایع قرار داده و بردارید.
همچنین محلول بردو به نسبت 10% هم میتواند به خوبی برای ضدعفونی ابزار هرس موثر باشد.
تغییر رقم
گاهی شدت بیماری به قدری زیاد می‌باشد که کشاورزان را وادار به تغییر رقم از فندقی به بادامی می‌نماید. در این حالت باغدار از یک سو چند سال با کاهش محصول مواجه می‌شود و همچنین پیوند زدن درختان ضعیف و بیمار هم در برخی موارد ناکارآمد می‌باشد.
تغذیه صحیح
پیشرفت بیماری در ماههای گرم سال از اواخر بهار تا اواسط تابستان افزایش می‌یابد. در این ماه‌ها پیشنهاد می‌گردد با تغذیه متعادل گیاه و به کار بردن کودهای حاوی پتاسیم، سیلیسیوم، روی، مس و منگنز ضمن افزایش مقاومت درخت پسته به بیماری به بهبود کیفیت و کمیت محصول پسته نیز کمک نماییم.
همچنین در این فصل می‌توان از قارچکش موثر استفاده نمود.
اهمیت ماده کودی جدید فسفیت پتاسیم
محلولپاشی کود_ دارو فسفیت پتاسیم در اردیبهشت‌ماه و خردادماه به نسبت دو تا چهار در هزار بسته به میزان آلودگی و توصیه کارخانه به پیشگیری و درمان بیماری کمک شایانی می‌کند.
فسفیت پتاسیم نوعی کود جدید می‌باشد که با افزایش مقاومت گیاه در برابر آفات و به خصوص بیماری‌ها مثل یک واکسن عمل می‌کند و از بروز و گسترش خیلی از بیماری‌ها مثل گموز، سرخشکیدگی، نماتود و سایر بیماری‌ها کمک می‌کند.
